...და არავითარი "მაშასადამე"?

ბოლო ხანებში ევროპას ქართულ პრესასა თუ ბლოგოსფეროში ძირითადად უარყოფითი ეპითეტებით ამკობენ. მათგან ყველაზე უწყინარი, მაგრამ ალბათ ყველაზე ზუსტიც ასე ჟღერს „ფარისეველი ევროპა“. ომისშემდგომ საქართველოში ევროპულ სტრუქტურებს ვერ პატიობენ, რომ ისინი პროტოკოლური „აღშფოთება–შეშფოთებებით“ შემოიფარგლებიან, ხოლო დიდ ევროპულ სახელმწიფოებს – პირველ რიგში საფრანგეთსა და გერმანიას, ბრალს რუსეთისადმი მაამებლურ პოლიტიკაში სდებენ.

ამ არგუმენტების ემოციური შეფერილობა ევროპის სწორ აღქმასა და მისდამი პოლიტიკის შემუშავებაში ნაკლებად გვშველის. ამერიკულ სტილისტიკას შეჩვეულ ქართულ პოლიტიკურ ელიტას უჭირს ევროპასთან საერთო ენის გამონახვა. ეს სამწუხაროს გარდა, პოლიტიკურად საზიანოცაა. ალბათ მოვიდა დრო ევროპის ორგანზომილებიანი აღქმა უკან მოვიტოვოთ და ამ ჩვენს მიერ "ფარისევლობად" აღქმული ქცვევის მიზეზებიც მოვიკითხოთ, ანუ საკუთარი თავი ცოტა ხნით ევროპის კანში ვიგრძნოთ.

რა არის დღევანდელი ევროპა?
დღევანდელი ევროპა ღირებულებებზე დაფუძნებული გაერთიანებაა, რომლის მიზანიცაა შეუძლებელი გახადოს ევროპული ომები, შეინარჩუნოს საკუთარი კეთილდღეობა და თავიდან აიცილოს ნებისმიერი გარე საფრთხე. ამ მიზნებიდან გამომდინარე ერთიანი ევროპის ძირითადი ღირებულებებია: კომპრომისი (შინ და გარეთ), ძალადობის უარყოფა (შინ და გარეთ) და სოლიდარობა (შინ).

შეიძლება ღირებულებათა ასეთი სისტემა უხერხემლოდ და სუსტად მოგეჩვენოს, მაგრამ ისიც გავიხსენოთ რომ ერთიანი ევროპა საზიარო ტკივილის შედეგად იშვა. კონტინენტზე დაწყებულმა ორმა მსოფლიო ომმა ევროპული საზოგადოებები შემდეგ აქსიომამდე მიიყვანა – ნებისმიერი ფუნდამენტური უთანხმოება ევროპის დიდ მოთამაშეებს (ინგლისი, საფრანგეთი, გერმანია, აწ არარსებული ავსტრო–უნგრეთის იმპერია) შორის მთავრდება კატასტროფით. შესაბამისად, ნებისმიერი უთანხმოება ამ მოთამაშეებს შორის თავიდან უნდა იყოს აცილებული. ამის გარანტიას კი სწორედაც კომპრომისის, ძალადობის უარყოფის და სოლიდარობის პრინციპებზე დამყარებული ინსტიტუტები – ევროპის კომისია და ევროგაერთიანება – იძლევიან.

ეს ინსტიტუტები კომპრომისის მისაღწევად აუცილებელი პროცესის ორგანიზებისთვისაა საჭირო. შესაბამისად მათი მოქმედებაც დროშია გაწელილი. თუკი კომპრომისი ვერ მიიღწევა, საკითხს გადადებენ. თუ მისი უბრალოდ იგნორირება შეუძლებელია - მაშინ შედგება შეთანხმება მოკლევადიან კომპრომისზე და პრობლემის გადაწყვეტის გრძელვადიან გეგმაზე.

ამგვარად, ევროპის ინსტიტუტებისათვის დემოკრატიული პროცესი კომპრომისული შედეგის განუყოფელი ნაწილია. ამასთან ასოცირდება ევროპული ფილოსოფიაც –გათვლა გრძელვადიან მოგებაზე, რაც ეფუძნება რწმენას, რომ სანამ ევროპა ინარჩუნებს ერთიანობას ის მარადიულია, ხოლო პრობლემები კი წარმავალი.

შიდა–ევროპული კომპრომისის ძიებაში ყველა წევრი ქვეყანაა ჩართული, მაგრამ პირველ რიგში ის ინგლისის, საფრანგეთისა და გერმანიის, აგრეთვე იტალიის პოზიციების დაახლოებას გულისხმობს. კონტინენტური პოლიტიკისაგან ცოტათი განზე მდგომი ლონდონი, პოლიტიკური ლიდერები პარიზი და ბერლინი და ეკონომიკურად მნიშვნელოვანი რომი დღევანდელი ევროპის ცენტრად შეიძლება აღვიქვათ.

პირველ მსოფლიო ომთან და მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისთან შედარებით ევროპის ცენტრი აშკარად ატლანტიკისკენაა წანაცვლებული. ავსტრო–უნგრეთის რღვევამ, მერე კი რკინის ფარდამ ცენტრალურ–აღმოსავლეთ ევროპა ლიდერი სახელმწიფოს გარეშე დატოვა და მას პოლიტიკური პერიფერიის როლი არგუნა. დღეს, ნებიმიერი წერტილი ვენის აღმოსავლეთით ევროპული პერიფერიაა. აღმოსავლეთევროპული სახელმწიფოები დასავლეთევროპული საზოგადოებისათვის ჯერ კიდევ ეთნოგრაფიული სიურპრიზებით მოფენილ ტერა ინკოგნიტად, „შიდა საზღვარგარეთად“ რჩება. სსრკ–ს ყოფილი რესპუბლიკები ამ ტერა ინკოგნიტას მიღმაა, ანუ დაახლოებით იქ, შუასაუკუნეობრივ რუქებზე გველეშაპებს რომ ახატავდნენ.

საგარეო საქმებში ევროპული სოლიდარობა მით უფრო საშური და ქმედითია რაც უფრო ახლოსაა ის ევროპის პოლიტიკური ცენტრის ინტერესებთან რაც უფრო ვშორდებით ევროპის ცენტრს, მით ნაკლები ინტენსივობისაა ყურადღება და უფრო დუნეა საფრთხეზე რეაქცია. საგარეო საფრთხეებზე რეაგირებისას ერთიანი ევროპა მოქმედებს „მინიმალური აუცილებელი ზემოქმედების“ პრინციპით – ანუ მისი მიზანია აირიდოს საფრთხე და არა არსებითად გადაჭრას პრობლემა.

ეს იმიტომაც ხდება, რომ დღევანდელი ევროპა "შიგნით მაყურებელი" ორგანიზმია. ამერიკის მესიანური პოლიტიკა ევროპისთვის განვლილი და მტკივნეული, ჯვაროსნული ლაშქრობებისა და შემდეგ კი კოლონიალისტური ეტაპია. მისი მიზანია ერთიანობის დაცვა, რაც მისი მარადიულობის საწინდარია. ევროპის გარეთ მდგომ ქვეყნებს შეუძლიათ მასთან დაახლოება, თუკი ნებაყოფლობით აღიარებენ იმავე ღირებულებებს. ერთიანი ევროპა თავისკენ არავის ექაჩება, ხელს კი მხოლოდ მაშინ გამოიღებს, როცა საქმე ევროპის ცენტრის უსაფრთხოებას ეხება. აქ ბალკანეთის მაგალითი გამოგვადგება: ომი ბალკანეთში ლტოლვილების ნაკადით ემუქრებოდა იტალიას, გერმანიას და ავსტრიას. ევროპაში „სარაევოში ერთი გასროლის“ ისტორიაც მშვენივრად ახსოვთ.

დასკვნისებური
ევროპული პოლიტიკით საქართველოში ყველა გაღიზიანებულია. ამგვარი ერთობა საკვირველია იმ დროს, როდესაც პოლიტიკური დაპირისპირების ხაზები ლამისაა ფეხბურთსა და ლიტერატურაზეც გაივლოს. თუკი ზემოთმოყვანილი მსჯელობა სიმართლის მარცვალს შეიცავს, იქნებ ამგვარი უჩვეულო ერთიანობა იმის ბრალიცაა რომ ევროპის ღირებულებები – კომპრომისი, ძალის გამოყენების უარყოფა და სოლიდარობა საქართველოს საზოგადოებისათვის უცხოა? ამ კითხვაზე პასუხი ფუჭი იქნება თუ მეორესაც არ დავსვამთ: რამდენად შეესაბამება ამ ღირებულებების გაზიარება ქვეყნის ეროვნულ ინტერესებს?

ეს კითხვები ბლოგოსფეროს კალმოსნებისათვის მიმინდვია, ჩემდათავად კი შემდეგ გზავნილში შევეცდები ევროპული პოლიტიკის ამ ანალიზით აღჭურვილმა შევხედო რუსეთ–საქართველოს შარშანდელ ომს.

Agression in political discourse must be tamed

Georgia's political awakening since 1990s carries a mark of aggression, that proves hard to shrug off. This aggression clouds and trumps the logic, diverts attention from clarifying country's true objectives and condemns the body politics to the cycle of violent self-destruction. Georgia's 'thinkers' - intelligentsia, politicians, the media - carry the most virulent strain of this phenomenon. The task of true political and civic leadership is to transform the energy this process carries into something more productive, more creative and more sustainable.

The government of President Gamsakhurdia attacked the Imperial monster with vociferousness of a zealot, and did not spare own brethren in doing so. The brethren retaliated in kind - with an adequately dis-proportional response. President Shevardnadze sought to dissipate the anger by ushering in a comfortable inertia of a corrupt free-for-all. That worked for a while, for quite a while, but the political system turned into a farce, economy into rubble and country - into a potemkin village. This became embarrassing in the end...so he was forced to quit. The new generation thought they got it right - through channeling aggression into creation, agressive intents into aggressive institutions - army, police, prosecution. But that has stretched the social fabric to the breaking point. Too much resources were needed for making the convoked image of the best, the brightest, the fastest mover country with the reality. And the catastrophies of internal schysm and war have followed.

What Georgian citizens hear still today, are the voices of revenge, agression and violence. What the body politic needs is self-irony, honesty, judgement and statesmenship in leadership. So far, supply of aggression seems to create its own demand. The real change is what we must demand, and that would go beyond personalities, or, strangely, maybe even beyond institutions.

EU bogged down in Georgia

A picture from EU Monitoring Mission to Georgia (EUMM) official website captures its current predicament perfectly - bogged down in the native mud, it has only low-tech options for finding the way out, and even when such solutions are on offer, the EUMM itself keeps to the sidelines.

The 200-something deployment is huge by pre-August 2008 standards. It was seen as a breakthrough by the Georgian authorities who hoped the EU presence would help mitigate Russia's military stranglehold on two separatist regions - South Ossetia and Abkhazia, now occupied by the Russian forces.

In reality, however, the EUMM is reduced to the role of guarding - with their lives as the Russian Foreign Minister predicted - the Moscow-imposed border between Georgia and its two provinces.

Does Europe really need 200 people to do this meager job? This is a question that the EU is likely to answer negatively. Georgia's calls to further increase EUMM and spread its mandate into S.Ossetia and Abkhazia make sense, but are unlikely to be implemented against Russia's will. Come February - when the contracts for most of the EUMM officers are set to expire - Georgia might see the numbers of monitors diminish.

Russia managed to block the presence of OSCE Monitors in S.Ossetia and is working to further incapacitate a toothles UN presence in Abkhazia (UNOMIG). In 2009, the Georgian authorities might have to face the Russian troops and their armed proteges across a precarious border - and with no witnesses.

Official Communications Act Needed

Some may doubt the sincerity of the Parliamentary Commission to investigate August War, but its hearings shed rare light on functioning of Georgia's political system and, to a great extent, also civil service. The angry brawl at yesterday's hearing was controversial, and thus revealed with more certainty the shortfalls that were only pale contours during the previous, more academic hearings.

It is quite amazing to see how much of the country's policymaking - even (or maybe especially) on strategic matters - is taking place orally, beyond the official bodies, and how much of perception is shaped by hints, nods and the like. It is even more surprising of how little of paper - minutes, notes, memos, official communication - has been produced during these hearings to prove crucial points. The one and only written document to speak of was produced by Mr. Iakobashvili, Minister for Re-integration, and that was a memo drafted by the Russian peacekeeping forces...

If the notes of the meetings are not kept, if the communication is only verbal then the citizens can not receive the information they are entitled to. Of course, there is a need to keep sensitive information under wraps, but at some point, the historian should be able to look back and see what was happening behind the closed doors.

Georgia needs an Official Communications Act right now, which would legally bind the government and the president to keep all records of the meetings and communications, to have them open for the public when they are not classified, and to set a specific date for opening them up fully after a certain period.

Georgia Must Appoint a War Crimes Prosecutor

A voluminous report by the Amnesty International is the latest in the series of independent investigations that documents evidence of violations of the humanitarian law during the Russo-Georgian war in August. Georgia must respond to these allegations by appointing a War Crimes Prosecutor charged with investigating the allegations.

The Amnesty International report details the allegations of indiscriminate use of force targeting civilians by the Georgian Army, as well as multiple counts of indiscriminate targeting of civilians by the Russian Army, failure to protect the civilians on territories occupied by the Russian army and multiple counts of direct attacks, forced displacement, murder, arson and other crimes on part of the South Ossetian militia.

Through its Constitution Georgia not only guarantees human rights standards, but recognizes the supremacy of international law. In addition, Georgia has direct responsibilities under multiple international treaties, as well as under the customary law, to investigate and bring to justice perpetrators of violations of the international humanitarian law.

Georgian authorities made the first positive step by co-operating with AI investigations and commenting on their allegations – something the Russian authorities refrained from doing. As a state which understands fully its responsibilities towards its citizens and the international law, Georgia must now make a second step and appoint the War Crimes Prosecutor.

All cases of alleged violations of the humanitarian law should come under the purview of the Prosecutor. It should be explicitly stated, that these include investigation of crimes allegedly committed by the Georgian Armed Forces. Wherever the direct fact-finding would be impaired by the current political situation on the ground, prosecutor should guarantee the protection of victims and seek international mediation in soliciting victim testimonies for indictment.

Appointing of the specially designated Prosecutor would be a political signal of the commitment to investigate allegations and prosecute crimes. It will also serve as a signal to all victims, irrespective of their ethnicity, that the justice will be served. To be effective, the War Crimes Prosecutor must be endowed with sufficient staff and resources to conduct investigation. The international organizations – such as the EU, the Council of Europe and OSCE – must be ready to assist such effort. They must also bring in a wealth of experience that was generated from the functioning of the national war crimes prosecutors in the Balkans.

Such action from the Georgian state would give a clear signal to country’s citizens and to the wider world as to what kind of state Georgians are trying to build.